گروه علم و پیشرفت خبر ساز_معصومه شیری؛ «سیل بازهم مردم را غافلگیر کرد»؛ شاید شنیدن این جمله تا چندسال پیش ،در بسیاری از مناطق دنیا عادی به نظر می‌رسید، چرا که معمولا عامل غافلگیری در سیل یکی از مهمترین عواملی است که منجر به خسارت‌های جانی و مالی جبران ناپذیری می‌شود.
اما این روزها با توسعه علم و فناوری و سامانه‌های هواشناسی انتظار می‌رود قبل از وقوع بارش‌های شدید، مردم و مسئولین تا جای ممکن از خطر وقوع سیلاب در مناطق مستعد باخبر شوند و با انجام اقدامات لازم خسارات و تلفات آن را به حداقل برسانند. از این رو یکی از مهمترین فناوری‌هایی که در سراسر دنیا می تواند بحران سیل را تا حد قابل توجهی مدیریت کند بهره گیری از سامانه‌های پیش بینی وقوع سیل است.
برای پیش‌بینی سیل چه فناورهایی وجود دارد؟
در کنار سازمان هواشناسی و نهادهای مختلفی که وظیفه‌ی پیش‌بینی و مدیریت سیل را دارند، متولی توسعه فناوری‌های پیش‌بینی رخدادهای جوی و سیلاب در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، ستاد توسعه فناوری‌های آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست است. از این رو برای اطلاع از فناوریها و نوآوری‌های پیش‌بینی وقوع سیل، به سراغ «نادرقلی ابراهیمی» دبیر این ستاد رفتیم و درباره اقدامات و دستاوردهای شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه پیش بینی سیل سوال پرسیدیم.
او به مأموریت دولت در طراحی و توسعه فناوری‌های کاربردی اشاره می‌کند و می‌گوید: در این راستا، ارتقای بهره‌وری و بهبود کیفیت در تولید محصولات و ارائه هشدارهای سریع مخاطرات جوی و اقلیمی نیازمند طراحی، بومی‌سازی، توسعه و ارتقاء فناوریها و انجام پژوهش‌های بنیادی توسعه‌ای و کاربردی درزمینه پایش و پیش‌بینی و سامانه‌های هشدار سریع است.
سامانه‌‌ای که پیش از وقوع سیل به شما هشدار میدهد
یکی از مهمترین فناوری‌هایی که در دنیا و ایران وجود دارد، پیش‌بینی رخداد وقوع و محل ریزش‌های جوی با استفاده از انواع مدل‌های پیش‌بینی، داده‌های سنجش‌ازدور و سنجنده‌های سامانه‌های بارش قوی است. ابراهیمی با اشاره به این فناوری اینگونه توضیح میدهد: سازمان هواشناسی و شرکت‌های دانش‌بنیان با توجه به جبهه‌های آب و هوایی که جابجا می‌شود این توانایی را دارند که محل، زمان، شدت وقوع رخدادهای جوی را پیش‌بینی کنند. بر اساس این پیش‌بینی‌ها می‌توان پیش از وقوع سیلاب از خطرات ناشی از آن باخبر شویم.
دبیر ستاد توسعه فناوری‌های آب، خشکسالی با تقسیم پیش‌بینی رخدادهای جوی به دو قسمت مدیریت ریسک سیلاب و مدیریت بحران سیلاب توضیح داد: برای پیش‌بینی ریسک، به نقشه‌های پهنه‌بندی مناطق سیلابی کشور احتیاج داریم که بخش قابل‌توجهی از آن توسط شرکت‌های دانش‌بنیان آماده‌شده است. با استفاده از این نقشه‌ها، مناطق آسیب‌پذیر و ارتفاع بالاآمدگی سیلاب در بسیاری از مناطق کشور به دست می‌آید و بر اساس آن می‌توان مخاطرات احتمالی را پیش‌بینی و با توجه به آن اقدامات لازم را انجام داده تا هزینه کمتری در مدیریت بحران پرداخت شود.
با سامانه دانش‌بنیان «سیلاب‌نما» خسارت سیل به حداقل می‌رسد
این نیاز باعث شد یکی از شرکت‌های دانش بنیان با دانش فنی و توان متخصصان داخلی در زمینه پیش بینی وقوع سیل و رخدادهای جوی سامانه بومی هشدار سیل را طراحی و تولید کند که نقش مهمی در کاهش خسارت‌های جانی و مالی حاصل از سیل در سراسر کشور داشته است. با پیگیری از ستاد توسعه فناوری‌های آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست به سراغ این شرکت دانش‌بنیان رفتیم تا با محصول دانش‌بنیان‌‌ها بیشتر آشنا شویم.
«حمیدرضا اسلامی» مدیر عامل شرکت دانش بنیان پایشگر تدبیر افزار در گفت‌وگو با خبرنگار گروه علم و پیشرفت خبر ساز درباره محصول فناورانه توضیح داد: ما از سال ۱۳۸۵ فعالیتمان را در این زمینه آغاز کردیم و در نهایت توانستیم نرم افزار شبیه سازی بارش و روان آب را وارد بازار کنیم که هسته مرکزی سامانه هشدار سیل ما با نام سیلاب نما را تشکیل می دهد.
شرکت و محصولات نرم افزاری این مجموعه از سال ۱۳۹۳ به عنوان شرکت و محصولات دانش بنیان شناخته شده است. این نرم افزار وظیفه دارد به ما اطلاع دهد که میزان مشخصی از بارندگی در یک حوضه آبریز رودخانه چه مقدار روان آب ایجاد می کند. اسلامی در ادامه توضیح داد: ما یک ماژول خیلی قدرتمند واسنجی خودکار برپایه الگوریتم ژنتیک به آن اضافه کرده ایم تا نتیجه شبیه سازی مدل بارش روان آب را با دبی که در دوره تاریخی مشاهده شده است؛ نزدیک کند. هرچه این دو مورد به هم شبیه تر باشند مدلسازی ما دقیق تر بوده است.
۴-۶ روز جلوتر رخداد سیل را پیش‌بینی می‌کنیم
مدیر این شرکت دانش‌بنیان درخصوص فرآیند پیش بینی وقوع سیلاب توسط این سامانه بومی توضیح داد: برای اینکه ما قبل از وقوع سیل بتوانیم آن را پیش‌بینی کنیم از نقشه‌های پیش بینی بارش هواشناسی استفاده می کنیم و اطلاعات آن را با ایستگاه های بارش سنجی هم‌سنگ می‌کنیم و نهایتا ۴-۶ روز جلوتر رخداد سیل را پیش بینی کنیم. عمده سیل هایی که توسط سامانه سیلاب‌نما پیش بینی می شود مربوط به بارش های سراسری است. اما بارانهای نقطه‌ای یا جزیره‌ای به دلیل اینکه محل دقیق آن در نقشه های هواشناسی قابل پیش بینی نیستند، در اکثرموارد قابلیت پیش بینی ندارند. تنها راه پیش بینی این نوع بارش ها استفاده از رادارهای هواشناسی است که بسته به وسعت منطقه ۱۵ تا ۳۰ قبل از رخداد سیلاب میتواند آنرا پیش بینی کنند. عملکرد سریع، دقیق و از قبل برنامه ریزی شده (اکشن پلن) در این نوع هشدار، نقش اساسی دارد.
ایستگاه‌نما؛ تصمیم‌گیران را از بارش‌های شدید باخبر می‌کند
مجموعه دانش بنیان ما علاوه بر سامانه سیلاب نما، ابزار دیگری به نام «ایستگاه نما» طراحی کرده است که اطلاعات ایستگاه های خودکار اندازه گیری آب و هواشناسی از جمله بارش در حوضه های آب ریز را در بازه های زمانی مشخص جمع آوری، ذخیره و پردازش می کند. اگر میزان بارش از یک حد آستانه بیشتر شود، به صورت خودکار پیامی به تصمیم گیران ارسال می کند که در این منطقه یک بارش شدید رخ خواهد.
کارگاه محل احداث سد کارون ۴ اولین محلی بود که از سامانه هشدار سیل ما استفاده کرد و اکنون حدود ۱۶ سال است که شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران برای پروژه های سدسازی، سد ها و سامانه های در حال بهره برداری خود از سرویس پیش آگاهی آبدهی مبتنی بر سامانه های ما استفاده می کند.
انتهای پیام/
